คำว่าธรรมจักร คำว่า จักร แปลว่า วงล้อ หรือ เราคงเคยเห็นเลื่อย เขาเรียกว่าเลื่อยวงเดือนบ้าง คือเป็นเลื่อยกลมๆ แล้วก็มีฟันเป็นซี่ๆ ที่เขาใช้เลื่อยไม้ เลื่อยวัตถุได้ นั่นก็ถือว่าเป็นจักรชนิดหนึ่ง
เมื่อคำว่า จักร บวกเข้ากับ ธรรมะ กลายเป็นธรรมจักร แปลว่า วงล้อธรรม ธัมมจักรกัปปวัตตนสูตร จึงเป็นพระสูตรที่ว่าด้วยการหมุนวงล้อของพระธรรม
เมื่อหมุนวงล้อของพระธรรม ซึ่งคมกริบเหมือนอย่างกับจักร ก็จะสามารถตัดกิเลสให้ขาดไปจากใจของมนุษย์ได้ ของเทวดาได้ เหมือนกับจักรที่เราเอาไปเลื่อยเหล็กก็ได้ เลื่อยไม้ก็ได้ จะตัดอะไรต่ออะไรก็ได้อย่างใจ
เพราะฉะนั้นจึงเรียกว่า ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร หมายถึง การปราบกิเลสให้หมดไปจากใจ ซึ่งต้องทำการปราบเป็นรอบ ๆ
เหมือนกับเครื่องจักรมันหมุนเป็นรอบ ๆ หมุนไปรอบหนึ่ง ก็กินเนื้อวัตถุที่ต้องการจะตัดลึกเข้าไปทีละรอบ ๆ จนขาดออกจากกัน พระธรรมจักรนี้ก็เหมือนกัน ก็จะตัดกิเลสลึกเข้าไปเป็นรอบ ๆ ๆ อีกเหมือนกัน
ตรงนี้เอง เป็นเรื่องที่เราจะต้องทำความเข้าใจให้ดีว่า ธรรมะ แม้เราตั้งใจเอาชีวิตเป็นเดิมพันปฏิบัติ แต่ว่าเวลาออกฤทธิ์ ไม่ได้ฮวบฮาบเหมือนอย่างกับเราคิด
เพราะว่ากิเลสนั้นมันแทรกอยู่ในใจ ก็เลยจำเป็นต้องกัดกร่อนกิเลสเข้าไปเรื่อย ๆ จนกว่ามันหมดไป เพราะเราไม่สามารถจะระเบิดใจเราตูมออกมาให้กิเลสมันหมดไป ทำไม่ได้ ต้องค่อยกัดค่อยกร่อนกิเลส ให้มันหมดไป เป็นรอบๆๆ ไป
๒๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๖
โอวาท หลวงพ่อทัตตชีโว (คุณครูไม่เล็ก)
ที่มา