หุบเขาบามิยัน อัฟกานิสถาน ดินแดนคันธาระ
– มีพระพุทธรูปประทับยืน 2 องค์สำคัญ คือพระศากยมุนีพุทธเจ้า สูง 38 เมตร และพระไวโรจนพุทธเจ้า สูง 55 เมตร
– เริ่มมีการเจาะถ้ำในสมัยพระเจ้ากนิษกะ (พ.ศ.500-600)
– คนท้องถิ่นมีความเชื่อว่าด้านหน้าของพระพุทธรูปที่ถูกทำลายลง มีพระพุทธรูปปางไสยาสน์องค์หนึ่ง มีขนาดใหญ่และมีพระพักตร์อมยิ้มฝังอยู่ใต้ดิน เป็นความเชื่อที่ได้ยินมาจากบรรพบุรุษ สอดคล้องกัน
– มีนักโบราณคดีได้ขุดพบส่วนพระบาทของพระนอนเมื่อปี ค.ศ. 2005 จากคำบอกกล่าวของพระถังซัมจั๋ง ที่ได้เห็น
บันทึกพระถังซำจั๋ง
“เนินเขาด้านตะวันตกเฉียงเหนือของเมืองหลวง [ของพามิยาน] มีพระพุทธรูปจำหลักด้วยศิลา สูง 140-150 เฉียะ สีทองอร่ามประดับด้วยอัญมณีมีค่า ด้านตะวันออกขององค์พระพุทธรูปมีอารามแห่งหนึ่งซึ่งอดีตพระราชาของแคว้นทรงสร้างขึ้น”
” มีพระพุทธรูปเหลืองอร่ามไปด้วยทองคำและมีพระภิกษุกว่า 1000 รูปจำวัดอยู่ ได้ยินเสียงสวดมนต์ ก้องกังวานไปทั่วทั้งหุบเขา”
https://en.wikipedia.org/wiki/Buddhas_of_Bamiyan
สารคดีการขุดค้นทางโบราณคดี https://youtu.be/-z6n3R0Wp1s
สารคดีหุบเขาบามิยัน https://youtu.be/khD02eW-D8k
คัมภีร์แห่งบามิยัน https://youtu.be/x89ufbKoJ-M